ΜΑΘΑΙΝΟΝΤΑΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΣΤΑ ΠΑΙΔΙΑ

H Φιλοσοφία για Παιδιά αποτελεί ένα νέο εκπαιδευτικό πρόγραμμα που απευθύνεται σε εκπαιδευτικούς λειτουργούς και σε γονείς, με στόχο την υποστήριξη και ανάπτυξη της προσωπικότητας των παιδιών...

Η φιλοσοφία δεν αποτελεί κάποια αφηρημένη θεωρητική ενασχόληση ούτε απευθύνεται μόνο σε ενήλικες. Η αξία της είναι πάντα λειτουργική και οργανώνει τη ζωή του ανθρώπου από την παιδική του ηλικία. Αφήνοντας η φιλοσοφία σχεδόν πάντα τις μεγάλες αλήθειες ανοιχτές χωρίς αυτό να σημαίνει ότι διακατέχεται απο κλίμα γενικής αδυναμίας, προσφέρει στο παιδί και τον έφηβο, τη γοητεία και παράλληλα τη διακινδύνευση ν΄αντιληφθεί πώς δεν υπάρχει μια μοναδική σχεδόν τέλεια ερμηνεία των πραγμάτων και των καταστάσεων που να ξεχωρίζει για καιρό και να συστηματοποιείται, αλλά μια εκκρεμή κίνηση ερωτημάτων και απαντήσεων.

Η σκέψη δεν είναι μόνο ένα παιχνίδι αντιλήψεων και καταστάσεων, είναι πολλά περισσότερα. Δρομολογεί όμως και επιμένει να παίζει το μυθολογικό παιχνίδι του χρόνου, της δράσης, του διακανονισμού, της έλξης και της απώθησης, της παγίωσης και της ρευστότητας.

Είναι αλήθεια ότι με τη λέξη φιλοσοφία συχνά προκαλούμε τρόμο. Στο άκουσμά της συνήθως φανταζόμαστε ένα λεξιλόγιο δύσκολο, σύνθετο, αινιγματικό. Θεωρούμε ότι είναι μια επιστήμη μόνο για λίγους ειδικούς, που χρησιμοποιούν μια σύνθετη ορολογία και έννοιες που σε μπερδεύουν.

Κι όμως στην φιλοσοφία έχουμε όλοι πρόσβαση. Οι φιλοσοφικές έννοιες είναι αυτές οι ίδιες οι έννοιες της ζωής. Αναρωτιούνται συχνά πυκνά οι άνθρωποι αν η ζωή έχει κάποιο νόημα, σκέφτονται τον θάνατο, ζητούν να μάθουν τα όρια της ελευθερίας, τη χρησιμότητα της δικαιοσύνης, κ.λ.π.

Όλες αυτές οι θεματικές αποτελούν το πεδίο της φιλοσοφίας. Όλα αυτά τα ερωτήματα είναι τα θεμελιώδη ερωτήματα της φιλοσοφίας. Η φιλοσοφία δεν είναι κουίζ, δεν αποτελεί κάποια δύσκολη εξίσωση, δεν είναι ερωτηματολόγιο που περιμένει να σπαζοκεφαλιάσουν όσοι την διαβάζουν, αλλά καταξιώνεται μέσα από τη σχέση του ανθρώπου με αυτά καθαυτά τα ζητήματα του.

Μπορεί σήμερα οι επιστήμες να έχουν το δικό τους αυθυπόστατο λόγο να καταξιώνονται, και η συνεισφορά τους να είναι πολύ σημαντική σε πολλά προβλήματα του ανθρώπου, αλλά όσο και αν αναζητούν μια ολική εξήγηση για τον άνθρωπο ή τα ζητήματα που τον προκαλούν, τόσο αυτές βρίσκονται σε πτώχευση.

Στις ψυχοπνευματικές διεργασίες συνήθως μιλάμε για αντανακλαστικά, για συνάψεις, για υποκατάστατα, για απωθήσεις, για εξαρτήσεις, για αντιδράσεις κ.λ.π, αλλά βλέπουμε τα ίδια αποτελέσματα η βούληση να τελματώνει, η μνήμη να ακυρώνεται, το όνειρο να σκοτώνεται και η φαντασία να πυροβολείται.

Ο Πλάτων μας λέει άλλο επιστητό και άλλο επιστήμη. Και η ψυχοσωματική πληρότητα για 2.500 χρόνια πριν αναζητήθηκε στην ποιητική δύναμη. Η φιλοσοφία λοιπόν χωρίς συγκεκριμένα καθήκοντα λειτουργεί ως παραδοχή αιφνιδιασμού και ασυνέχειας. Δεν καταγράφει στο παρατηρητήριο τις συμπεριφορές, δεν φωτοσκοπεί το μυαλό και τις δεξιότητες του ανθρώπου, έρχεται σαν έλξη για αυτό που μας επισκέπτεται χωρίς να ονομαστεί, και αργότερα θα το αναζητήσει η επιστήμη.

Ο Ροζέ-Πόλ Ντρουά θα πει ότι ‘ οι ερευνητές σήμερα ασχολούνται με τα ερωτήματα των φιλοσόφων του χθες.” Μπροστά στο ψυχοφυσικό, το ψυχικό, και γνωσιοθεωρητικό υποκείμενο, χρόνια τώρα η φιλοσοφία έχει καταθέσει τις θέσεις της που είναι αξεπέραστες.

Η ”Φιλοσοφία για Παιδιά” δηλαδή οργανώνει τη βοήθεια και την ανάπτυξη της προσωπικότητας του παιδιού.


Πότε ξεκίνησε το πρόγραμμα ”Φιλοσοφία για Παιδιά’

Το πρόγραμμα ”Φιλοσοφία για Παιδιά” ξεκίνησε με τον Μatthews Lipman όταν θέτει σε εφαρμογή τα ερευνητικά του προγράμματα, αναφορικά με την ανάπτυξη της παιδικής νοημοσύνης. Ουσιαστικά θα απαντήσει στον J.Piaget (1933), όταν εκείνος ισχυριζόταν ότι τα παιδιά πριν την ηλικία των 11,12 ετών είναι αδύνατον να μπορούν να διδάσκονται φιλοσοφία.

Ο Lipman θα υποστηρίξει ότι η ικανότητα των παιδιών να σκέφτονται αφαιρετικά τα φέρνει πολύ πιο κοντά στη φιλοσοφία. Παράλληλα η φιλοσοφία βοηθάει τα παιδιά να αναπτύξουν την κριτική τους σκέψη και τις ”συλλογιστικές” τους δεξιότητες.

Ο Matthew Lipman αποκαλεί όλη αυτή τη προσπάθεια ως Que Pensar. Από τα πρώτα ερευνητικά προγράμματα ”Φιλοσοφία για Παιδιά” του Lipman έως και σήμερα έχουν δοκιμαστεί πολλές πειραματικές προσπάθειες με μεγάλη επιτυχία σε Αμερική και Ευρώπη.