Της λογοθεραπεύτριας Φανής Τόμελιτς
Όλα τα παιδιά γεννιούνται με μια φυσική προδιάθεση στην απόκτηση της μητρικής τους γλώσσας, σε σχετικά μικρό χρονικό διάστημα, δηλαδή κατά την προσχολική ηλικία. Η διαδικασία απόκτησης της μητρικής γλώσσας, όσο περίπλοκη και δύσκολη και ας φαίνεται σε εμάς τους ενήλικες, παρουσιάζεται σαν μία σχεδόν ακούσια διαδικασία όπου τα παιδιά κατά τα προσχολικά τους χρόνια μαθαίνουν μόνα τους τη μητρική γλώσσα, χωρίς διδασκαλία από κανέναν.
Όταν οι γονείς ακούν για πρώτη φορά το παιδί τους να προφέρει τις λέξεις «μαμά», «μπαμπά», η συγκίνηση και η υπερηφάνεια τους είναι απερίγραπτη. Οι λέξεις αυτές, εκτός του ότι εκφράζουν αγάπη προς τους γονείς, είναι και οι πιο εύκολες για το παιδί να προφέρει. Από την ηλικία των 18 μηνών έως την ημέρα που το παιδί θα πάει στο σχολείο συντελείται ένα θαύμα! Το παιδί αναπτύσσει σταθερά τις γλωσσικές του ικανότητες, αρχικά μαθαίνοντας ήχους, μετά λέξεις και τέλος φτιάχνει προτάσεις.
Η ανάπτυξη της ομιλίας και της επικοινωνίας στο σύνολο της είναι πολύ σημαντική τόσο για το παιδί, όσο και για την οικογένεια του. Ας αναλογιστούμε πόσο βοηθά η ομιλία και η επικοινωνία γενικότερα στην ανάπτυξη κοινωνικών σχέσεων, στην βελτίωση της αυτοεκτίμησης αλλά και την έκφραση βασικών, καθημερινών αναγκών, επιθυμιών, φόβων και συναισθημάτων του παιδιού.
Όσον αφορά στο λόγο, όπως και σε όλους τους ψυχοβιολογικούς τομείς, κάθε παιδί έχει το δικό του ρυθμό ανάπτυξης. Παρόλα αυτά, υπάρχουν ορισμένα χρονικά όρια που όταν ξεπεραστούν είναι απαραίτητο οι γονείς να λάβουν τα απαιτούμενα μέτρα και να ζητήσουν τη γνώμη ειδικού.
Κάθε παιδί αναμένετε να παρουσιάσει συγκεκριμένες γλωσσικές συμπεριφορές ανάλογα με την ηλικία του. Στον παρακάτω πίνακα αναγράφεται η τυπική γλωσσική εξέλιξη παιδιών για κάθε ηλικία. Η σημαντική απόκλιση των γλωσσικών ικανοτήτων του παιδιού από την αναμενόμενη ηλικία αποτελεί ένδειξη γλωσσικών δυσκολιών.
ΗΛΙΚΙΑ ΠΑΙΔΙΟΥ
ΤΥΠΙΚΗ ΓΛΩΣΣΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ
1 έτος
* Παράγει 2 – 3 λέξεων
* Κατανοεί απλών εντολών
* Παράγει πολλές ακατανόητες συλλαβές
* Υποστηρίζει του λόγο του με χειρονομίες
* Ανταποκρίνεται στο όνομα του
2 ετών
* Χρησιμοποιεί προτάσεων 2 – 3 λέξεων
* Παράγει ερωτήσεις
* Κατανοεί απλές εντολές και ερωτήσεις
* Παράγει αρνητικές προτάσεις (π.χ. «όχι πάω»)
* Αναγνωρίζει τα μέρη του σώματος
* Ανταποκρίνεται σε εικονογραφημένες ιστορίες
3 ετών
* Παράγει προτάσεις 3 – 4 λέξεων
* Κατανοεί προθέσεις (π.χ. πάνω, κάτω)
* Αναγνωρίζει τα βασικά χρώματα
* Διαθέτει λεξιλόγιο περίπου 1000 λέξεων
* Παράγει σύντομης ιστορίας
* Γνωρίζει το φύλο του, το όνομα του και την ηλικία του
* Παράγει αρκετά ρήματα
4 ετών
* Χρησιμοποιεί επίθετα και επιρρήματα
* Χρησιμοποιεί μεγάλες προτάσεις
* Εκτελεί εντολές 3 βημάτων
* Κατανοεί απλούς χρονικούς προσδιορισμούς
* Αφηγείται απλή ιστορία με συνοχή
* Παράγει ορθά όλων των συμφώνων
* Κατανοεί βασικές αντίθετες έννοιες
Καλό θα ήταν οι γονείς να παρακολουθούν σε καθημερινή βάση την εξέλιξη των γλωσσικών δυνατοτήτων του παιδιού τους, ώστε να προλάβουν το οποιοδήποτε πρόβλημα αμέσως μόλις εμφανιστεί. Ένα απλό και εύκολο μέτρο σύγκρισης είναι οι συνομήλικοι του. Αν το παιδί παρουσιάζει δυσκολία επικοινωνίας όταν παίζει με άλλα παιδιά, αν αδυνατεί να στείλει τα επιθυμητά μηνύματα με σαφήνεια, σημαίνει πως ενδέχεται να εμφανίζει προβλήματα στο λόγο του. Η σύγκριση του με άλλα παιδιά της ηλικίας του μπορεί να βοηθήσει τους γονείς να εντοπίσουν πιθανή καθυστέρηση στην πρόοδο όλων των τομέων της γλωσσικής του ανάπτυξης.
Πότε πρέπει οι γονείς να συμβουλευτούν έναν ειδικό;
Καλό θα ήταν οι γονείς να μην διστάσουν να συμβουλευτούν έναν ειδικό αν:
* Το παιδί δυσκολεύεται να ξεκινήσει να μιλάει, «κολλάει» στον πρώτο ήχο μίας λέξης ή επαναλαμβάνει πολλές φορές την πρώτη συλλαβή μίας λέξης.
* Ξαφνικά και απότομα σταματήσει να μιλάει ή η ομιλία και ο λόγος του αντί να βελτιώνονται με την πάροδο του χρόνου, χειροτερεύουν.
* Το παιδί δεν κατανοεί πάντα αυτό που του λένε, δεν αντιδρά κατάλληλα στις οδηγίες που του δίνονται ή δεν ανταποκρίνεται στις προσπάθειες που κάνουν οι γονείς για να επικοινωνήσουν μαζί του.
* Μιλά «μωρουδίστικα» και άτομα που δεν βλέπουν συχνά το παιδί δυσκολεύονται να κατανοήσουν τα λεγόμενα του.
* Το λεξιλόγιο του παιδιού δεν κυμαίνεται στα αναμενόμενα επίπεδα για την ηλικία του και εμφανίζεται φτωχότερο από το λεξιλόγιο παιδιών της ίδια ηλικίας.
* Το παιδί δεν δείχνει να επικοινωνεί με το περιβάλλον του και δεν αντιδρά σε ήχους.
* Η ομιλία του παιδιού ακούγεται σαν να παράγεται με τη μύτη.
* Πρόκειται για παιδί σχολικής ηλικίας και δεν λέει τα φωνήματα «ρ» και «σ».
* Οι παραγωγές του παιδιού αρκετές φορές δεν σχετίζονται καθόλου με τη συζήτηση ή με τις ερωτήσεις που του κάνουν οι γονείς.
* Το παιδί παρουσιάζει δυσκολίες στο γραπτό λόγο, δηλαδή στην ανάγνωση και την γραφή.
* Το παιδί εμφανίζει δυσκολίες μνήμης, συγκέντρωσης ή/και υπερκινητικότητα.
* Η άρθρωση του παιδιού δεν είναι ακριβής και ορισμένες φορές ακούγεται σαν να «μασάει» τις λέξεις.
Η έγκαιρη παρέμβαση στην καθυστέρηση του λόγου ή διαταραχή, βοηθά το παιδί να αποφύγει τυχόν δευτερογενείς συνέπειες, όπως η μειωμένη κοινωνική δραστηριότητα, η χαμηλή αυτοεκτίμηση και σε παιδιά μεγαλύτερης ηλικίας, μαθησιακές δυσκολίες που σχετίζονται με την εξέλιξη του λόγου τους. Οι γονείς λοιπόν, δεν θα πρέπει να διστάζουν να συμβουλευτούν τον ειδικό για οποιαδήποτε απορία ή/και ανησυχία παρουσιαστεί. Κανένα παιδί δεν είναι πολύ μικρό για βοηθηθεί. Σε περίπτωση προβλήματος η πρώιμη λογοθεραπευτική παρέμβαση είναι σημαντική. Αν πάλι το παιδί δεν εμφανίζει κάποια δυσκολία, το σίγουρο είναι ότι οι γονείς θα έχουν απαλλαγεί από τις ανησυχίες.
No comments:
Post a Comment