Παιδαγωγική Συντροφιά: Διαχείριση κρίσης στην τάξη

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Κάθε σχολείο είναι μια κοινότητα ανθρώπων, μαθητών και εκπαιδευτικών. Σε κάθε κοινότητα αναπτύσσονται σχέσεις μεταξύ των μελών της, οι οποίες κάποιες φορές διαταράσσονται για διάφορους λόγους. Η σχέση αυτή δεν είναι ανεξάρτητη από το στενότερο κοινωνικό πλαίσιο (γονείς), αλλά και το ευρύτερο πολιτικό (εκπαιδευτικό σύστημα) και οικονομικό (π.χ. «κρίση»). Εμείς, ως δάσκαλοι, χρειάζεται πολλές φορές να διαχειριστούμε μια διαταραχή, η οποία συμβαίνει στην τάξη μας ή και στο σύνολο του σχολείου.

Η παρακάτω δραστηριότητα διενεργήθηκε από τους εκπαιδευτικούς του σχολείου, στο πλαίσιο εργαστηριακής άσκησης, στην πρώτη συνάντηση της «Παιδαγωγικής Συντροφιάς» μας. Την επόμενη ημέρα, η δραστηριότητα αυτή αναπτύχθηκε με τους μαθητές κάποιων τμημάτων μεγάλων τάξεων, στο πλαίσιο της συμμετοχής τους στην «ΗΜΕΡΑ ΑΣΦΑΛΟΥΣ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟΥ» η οποία περιλαμβάνει διάφορες εκδηλώσεις που διοργανώνονται στο σχολείο μας, υπό την αιγίδα του Ελληνικού Κέντρου Ασφαλούς Διαδικτύου.

Δ Ρ Α Σ Τ Η Ρ Ι Ο Τ Η Τ Α

ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ

«Η καταγραφή και ανάρτηση προσωπικών δεδομένων στο διαδίκτυο»

ΣΚΟΠΟΣ

• Η άσκηση μαθητών και εκπαιδευτικών στη διαχείριση μιας κρίσης στη σχολική τάξη με θέμα την «Προστασία των Προσωπικών Δεδομένων».

ΣΤΟΧΟΙ

• Η κατανόηση της έννοιας των «προσωπικών δεδομένων» και της προστασίας τους.
• Η καλλιέργεια της αξίας της «Δικαιοσύνης»
• Η δημιουργία παιδαγωγικού πλαισίου για μοίρασμα (sharing) συναισθημάτων των μαθητών
• Η αλληλεπίδραση των μαθητών μεταξύ τους, αλλά και με τους δασκάλους τους
• Η καλλιέργεια συναισθηματικών δεξιοτήτων στους μαθητές
• Η αναπλαισίωση των αρνητικών συναισθημάτων με θετικά
• Η εύρεση πηγών στήριξης, έμπνευσης και αξιών, σε περίοδο κρίσης

ΕΠΙΣΤΗΜΟΛΟΓΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ

Χειραφετικό Γνωσιακό Ενδιαφέρον:

λέξη κλειδί: δράση (Δεν αρκούμαστε στην κατανόηση των προβλημάτων. Αυτά προσπαθώ να τα επιλύσω με δράσεις)

ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ

Κοινωνικός & Κριτικός-Εποικοδομισμός, Ανθρωπιστική Προσέγγιση, Μετασχηματιστική Προσέγγιση

Επίδραση στις σκέψεις και στις πράξεις μας του στενότερου εκπαιδευτικού και του ευρύτερου κοινωνικο-πολιτικού και οικονομικού πλαισίου

ΕΝΝΟΙΟΛΟΓΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ

• «Δικαιοσύνη»
• «Παραβίαση Προσωπικών Δεδομένων»
• «Ποινικό Αδίκημα»

ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ

Ενεργητική- Αυθεντική- Χειραφετική Μάθηση

Θέματα που απασχολούν τα παιδιά και τα ενδιαφέρουν

Μαθησιακή διαδικασία: κατανόηση-γνωστική σύγκρουση-μετασχηματισμός-αναδόμηση-δράση

ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ

Επίλυση Προβλήματος (Problem Solving), μέσω συνεργατικής διδακτικής προσέγγισης

Διδακτική διαδικασία

• ανάδειξη βιωμένων εμπειριών
• έκφραση συναισθημάτων
• κριτικός αναστοχασμός
• αναπλαισιώσεις
• δράσεις με όραμα για το μέλλον

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΑ ΕΡΓΑΛΕΙΑ

• Εκπαιδευτικά Λογισμικά Εννοιολογικής Χαρτογράφησης (Inspiration 9)
• Λογισμικό WEB 2 0 ποσοτικής διερεύνησης (WORDLE)
• Επεξεργαστής κειμένου (MS WORD)
• Διαδραστικά Συστήματα (NOTEBOOK SmartBoard)
• Αρχείο Video: Youtube

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ

1. Τα παιδιά κάθονται σε κύκλο στις καρέκλες τους μαζί με τη δασκάλα τους. Οι καρέκλες είναι κοντά η μια στην άλλη. Τα φώτα χαμηλά και ακούγεται χαμηλή μουσική. Η δασκάλα ξεκινά τη σύνδεση των μελών, καταθέτοντας το σκοπό της δραστηριότητας και το συναίσθημα που εκείνη έχει εκείνη τη στιγμή (π.χ. ανυπομονησία, προσμονή). Ζητά στη συνέχεια να κάνει το ίδιο κάθε παιδί. Η διαδικασία μοιράσματος (sharing) δεν ακολουθεί σειριακή μορφή. Μιλάει όποιο παιδί αισθάνεται έτοιμο, αλλά μιλούν όλα.

2. Τα παιδιά χωρίζονται σε ομάδες. Καλό είναι σε κάθε ομάδα να συμμετέχουν τα πιο ανομοιογενή μέλη ή «λιγότερο» φίλοι μεταξύ τους. Ζητιέται από το κάθε μέλος της ομάδας να συγκεντρωθεί στον εαυτό του και 2-3 λεπτά και να απαντήσει στα παρακάτω ερωτήματα, στο πλαίσιο της ομάδας, ώστε να αναδυθούν τα κυρίαρχα συναισθήματα και οι συμπεριφορές των παιδιών:

• Πώς θα αισθανόσαστε εάν σας βιντεοσκοπούσαν «κρυφά» κάποιοι φίλοι σας και αναρτούσαν τις φωτογραφίες και τα βίντεό σας στο facebook?
• Πώς θα αισθανόσαστε εάν βιντεοσκοπούσατε εσείς κάποιους φίλους σας και αναρτούσατε στη συνέχεια σχόλια για αυτούς σε κάποιο δικτυακό τόπο;
• Ποιες συμπεριφορές θα αναπτύσσατε κατά τις δυο παραπάνω περιπτώσεις; Καταγράψτε, χωρίς να σκεφτείτε, τι θα κάνατε (πράξεις, ενέργειες, δράσεις).

3. Η κάθε ομάδα δημιουργεί το δικό της νοητικό χάρτη με το λογισμικό εννοιολογικής χαρτογράφησης Inspiration http://www.inspiration.com ή οποιοδήποτε άλλο σχετικό λογισμικό (web 2 0) , για κάθε ερώτηση.

Στη συνέχεια, όλα τα παιδιά κάθονται ξανά σε ολομέλεια και ο συντονιστής της κάθε ομάδας ανακοινώνει σε όλα τα μέλη τα συναισθήματα της ομάδας του. Παράλληλα, δυο μέλη από την ίδια ομάδα κατασκευάζουν στο Διαδραστικό Πίνακα το νοητικό χάρτη της ομάδας τους. Η διαδικασία αυτή ακολουθείται από όλες τις ομάδες.

Εικόνα 1: Παράδειγμα ανεπτυγμένου νοητικού χάρτη στο ερώτημα «ΠΩΣ ΝΙΩΘΟΥΜΕ»

4. Η ίδια διαδικασία ακολουθείται από τις ομάδες για το δεύτερο ερώτημα, που αφορά στις συμπεριφορές/πράξεις των παιδιών.

5. Στη συνέχεια, ο δάσκαλος της τάξης δημιουργεί στο διαδραστικο πίνακα με τη βοήθεια όλων των μαθητών ένα κοινό νοητικό χάρτη της τάξης για τα συναισθήματα και ένα κοινό νοητικό χάρτη της τάξης για τις συμπεριφορές.

Εικόνα 2: Παράδειγμα ανεπτυγμένου νοητικού χάρτη στο ερώτημα «ΠΩΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΕΡΟΜΑΣΤΕ»

6. Είναι πολύ πιθανόν «αρνητικές συμπεριφορές» να δημιουργούν «αρνητικά συναισθήματα». Αυτά δεν πρέπει να παραμένουν και να γειώνονται στις παιδικές ψυχές, αλλά να ανατρέπονται (αναπλαισιώνονται) και να μετασχηματίζονται σε θετικά συναισθήματα και σε πράξεις/δράσεις που δίνουν λύσεις στα προβλήματα, που δημιουργούν ένα θετικό όραμα στα παιδιά και αισιοδοξία. Για το λόγο αυτό ζητιέται από τα παιδιά να αναπλαισιώσουν τις προαναφερόμενες αρνητικές συμπεριφορές που έχουν καταγράψεις στους εννοιολογικούς τους χάρτες σε θετικές με προοπτική διαχείρισης οποιουδήποτε προβλήματος και πρότασης εναλλακτικών λύσεων. Για το λόγο αυτό ακολουθούν τα δυο επόμενα ερωτήματα:

• Ποιες λύσεις θα δίνατε στο παραπάνω πρόβλημα και ποια συναισθήματα αυτές θα σας δημιουργούσαν;
• Ποιες αξίες ζωής προκύπτουν από τις λύσεις που δώσατε;

7. Η ολομέλεια της τάξης διαλύεται και συστήνονται ακόμα μια φορά οι ομάδες των παιδιών για να οργανωθούν καλύτερα. Τα παιδιά της κάθε ομάδας καταγράφουν στον επεξεργαστή κειμένου (MS WORD) με μικρές προτάσεις τιςπράξεις/δράσεις που θα μπορούσαν να κάνουν αυτή τη φορά με ώριμη σκέψη και όχι με παρορμητιμό (που τους ζητήθηκε να έχουν στην αρχή της δραστηριότητας). Τα παιδιά αλλάζουν τις αρχικές αρνητικές συμπεριφορές, ώστε να διαχειριστούν το πρόβλημα που παρουσιάστηκε.

8. Οι ομάδες διαλύονται και η ολομέλεια της τάξης αναλαμβάνει πάλι τον κρίσιμο ρόλο της. Ο συντονιστής κάθε ομάδας καταγράφει στο WORDLEhttp://www.wordle.net/create τις αξίες οι οποίες προκύπτουν από τιςθετικές και αναπλαισιωμένες δράσεις των παιδιών (εικόνα 3). Η κάθε φράση σίγουρα κρύβει μια αξία, την οποία η δασκάλα της τάξης θα «φέρει στην επιφάνεια», βοηθώντας τους μαθητές της στα δύσκολα σημεία.

Εικόνα 3: Παράδειγμα δραστηριότητας στο ερώτημα «ΟΙ ΑΞΙΕΣ ΤΗΣ ΤΑΞΗΣ ΜΑΣ»

9. Ακολουθεί μια όμορφη συζήτηση, στην οποία α) συζητιούνται τα «νέα» συναισθήματα που προκύπτουν από τις θετικές πλέον «ενέργειες», τίθενταιπηγές στήριξης και έμπνευσης για νόημα ζωής στα παιδιά και για ένα όμορφο παιδαγωγικό κλίμα στο σχολείο από εδώ και πέρα.

10. Δίνεται ιδιαίτερη βαρύτητα στις αξίες που ανέδειξαν τα παιδιά, αλλά και σε αυτή της «αγάπης», που τις συμπεριλαμβάνει όλες. Τα παιδιά παρακολουθούν στο youtube το «All we need is love» το τραγουδούν μαζί με τη δασκάλα της τάξης και με τη συνοδεία μουσικών αυτοσχέδιων οργάνων.

http://www.youtube.com/watch?v=r4p8qxGbpOk&fb_source=message

ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΕΤΟΙΜΑ ΜΟΝΟΠΑΤΙΑ. ΤΑ ΧΑΡΑΖΟΥΜΕ ΚΑΘΩΣ ΠΡΟΧΩΡΑΜΕ.

Επιμορφώτρια 1^ου Εργαστηρίου: Μαρία Φραγκάκη

Παιδαγωγική «έμπνευση»: «Ο ταξιδευτής του κόσμου όλου»